نهفتگی دندان عقل
دندان عقل چیست؟
دندان عقل یا مولر سوم به آخرین دندان در انتهای دهان گفته می‌شود. بیشتر افراد در هر ربع قوس دندانی سه دندان آسیاب دارند که سومین آن دندان عقل است.
دندان نهفته چیست؟
در بیشتر افراد بیرون زدن دندان عقل در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه بیست زندگی بین هجده تا بیست و چهار سالگی از لثه بیرون می‌زند اما بیرون زدن دندان عقل در خارج از این دامنه سنی نیز اتفاق می‌افتد.
در صورتی که فضای کافی برای بیرون زدن دندان عقل در قوس دندانی وجود نداشته باشد یا این دندان‌ها هم راستا با سایر دندان‌ها نباشند، ممکن است تنها نیمی از آنها بیرون زده و یا به طور کامل در زیر لثه بمانند. به حالت اول دندان نیمه نهفته و به حالت دوم دندان نهفته گفته می‌شود.
معمولاً افراد چهار دندان عقل دارند که هر یک در انتهای یک ربع قوس دندانی قرار دارد (دو دندان عقل در سمت راست و چپ فک بالا و دو دندان هم در سمت راست و چپ فک پایین).
حدود 28% از مردم به صورت ژنتیکی یک یا چند دندان عقل ندارند.
دلایل نهفتگی دندان چیست؟
- در فک فضای کافی برای بیرون زدن دندان وجود ندارد
- مسیر بیرون زدن دندان توسط دندانهای دیگر مسدود شده است
- دندان به صورت زاویه دار قرار گرفته و موقعیت نامناسبی دارد
انواع نهفتگی از نظر زاویه و موقعیت دندان
برای توصیف زاویه و موقعیت دندان نهفته، از واژه هایی مانند مزیال (سطح جانبی دندان که رو به جلوی دهان قرار دارد)، دیستال (سطح جانبی دندان که رو به عقب دهان قرار دارد)، افقی و عمودی استفاده می‌شود.
الف- نهفتگی مزیال، دیستال، افقی و عمودی
دندان نهفته مزیال یا مزیوآنگولار به این معنی است که دندان به سمت جلو زاویه دار است.
این وضعیت متداول‌ترین نوع نهفتگی دندان عقل است. انواع دیگر نهفتگی به ترتیب فراوانی عبارتند از عمودی، افقی و دیستال.
در نهفتگی دیستال دندان به سمت عقب دهان کج شده است.
نهفتگی عمودی به وضعیتی گفته می‌شود که جهت و موقعیت دندان طبیعی و قائم است.
در نهفتگی افقی که به آن عرضی نیز گفته می‌شود، دندان به صورت خوابیده به پهلو قرار گرفته است.
میزان دشواری کشیدن دندان عقل برای دندان‌پزشک، به موقعیت و زاویه دندان بستگی زیادی دارد. به طور کلی سختی کشیدن دندان (به ترتیب آسان به سخت) به این صورت است: عمودی – زاویه به سمت مزیال – افقی – زاویه به سمت دیستال
ب- نهفته در بافت نرم و استخوانی
علاوه بر دسته بندی که پیش‌تر به آن اشاره شد، دندان عقل به دو گروه نهفته در استخوانی و بافت نرم نیز تفسیر می‌شود.
- نهفتگی در بافت نرم وضعیتی است که در آن بخش بالای دندان عقل ( تاج دندان) از استخوان بیرون زده است اما از بافت نرم لثه هنوز بیرون نظر است.
- نهفتگی در بافت سخت یا استخوانی به وضعیت گفته می‌شود که دندان هنوز در استخوان فک قرار دارد و از استخوان خارج نشده است. نهفتگی کامل استخوانی به این معنی است که دندان کاملاً توسط بافت استخوان احاطه شده است و نهفتگی نیمه استخوانی به این معنی است که تنها بخشی از دندان در استخوان باقی مانده است.
احتمال نهفتگی دندان عقل چقدر است ؟
تحقیقات نشان می‌دهند میزان بروز حداقل یک دندان نهفته 65 تا 72% است. دندانهای عقبی فک پایین بیشتر احتمال دارد که نهفته شوند.
چه عواملی باعث نهفتگی دندان عقل می‌شوند؟
پاسخ به این سؤال کار ساده‌ای نیست. علت اصلی نهفتگی دندان عقل، عدم وجود فضای کافی در فک در پشت دندان مولر دوم است.
علت کمبود فضا هنوز دقیقاً مشخص نیست. با این حال به نظر می‌رسد بین بزرگی دندان‌ها و یا شلوغی دندان‌ها و نهفتگی دندان وابستگی وجود دارد.
همچنین گفته می‌شود تغییرات رژیم غذایی در دنیای مدرن در نهفتگی دندان عقل نقش دارد. رژیم غذایی انسان‌های عصر حجر بر ساییدگی شدید دندان‌ها (نه فقط در سطح جونده دندان بلکه ساییدگی بین دندانهایی که در تماس با یکدیگر قرار دارند) تأثیر زیادی داشته است. هنگامی که چنین ساییدگی در دندان‌ها ایجاد شود، طول و عرض دندان‌ها کاهش می‌یابد بنابراین فضای بیشتری در استخوان فک ایجاد می‌شود و دندان عقل به راحتی می‌تواند بیرون بزند. اما در رژیم غذایی امروزی معمولاً ساییدگی زیادی در دندان‌ها ایجاد نمی‌شود.
ماهیت رژیم غذایی انسان‌های عصر حجر در مقایسه با انسان‌های امروزی سفت‌تر بوده و نیاز به فعالیت بیشتر عضلات مربوط به جویدن داشته است. این فعالیت می‌توانسته رشد استخوان فک را تحریک کرده و بنابراین باعث بزرگ‌تر شدن فک و ایجاد فضای کافی برای دندانهای عقبی شود.
به علاوه تردیدی نیست که دنیای سخت و خشن انسان‌های غارنشین باعث حوادث زیاد منجر به شکستن و از دست دادن دندان‌ها میشد. بنابراین با از دست رفتن بخشی از دندان یا کل آن، فضای کافی برای بیرون زدن دندان عقل فراهم میگردید.